De deur op een kier is een serie blogs over de mensen die ik in mijn werk als psycholoog tegen kom. Ze komen bij me, omdat ze iets willen veranderen. Daarmee zetten ze de deur op een kier voor nieuw relatiegeluk. Dit artikel gaat over Hans, die last heeft van bindingsangst.
Hans is een succesvol freelance fotograaf. Een zwierige, mooie man met een aantrekkelijk stemgeluid. We spreken via skype en dus ik zie alleen zijn gezicht, maar krijg het vermoeden dat hij een mooi lijf heeft. Die uitstraling heeft hij. Het is ook een hele prettige gesprekspartner. Hij vertelt me dat hij vaak via skype afspraken heeft omdat hij veel reist. Voor mij is het nog steeds nieuw: na ruim 25 jaar mensen alleen maar persoonlijk te ontmoeten in de spreekkamer, maak ik pas sinds 2016 afspraken per skype en dat is toch even wennen.
Na enkele minuutjes op deze manier kennis gemaakt te hebben, vertelt hij me waarom hij contact gezocht heeft. Hij is vreselijk verliefd op zijn ex. Dat op zich is al vervelend. Maar Hans is een intelligente man die niet bang is voor zelfreflectie: hij heeft nagedacht over zichzelf en hoe hij in relaties staat en hij realiseerde zich, dat dit al de derde keer is dat hij een relatie heeft verbroken en achteraf opeens weer gevoelens voor zijn ex had. “Ik zou wel Gekke Gerritje zijn, als ik niet door had, dat hier iets aan de hand is!” zegt hij lachend.
Nou, inderdaad hoef je geen Sherlock Holmes te heten om onraad te ruiken. Integendeel. Het is glashelder. Hans is het prototype van de man met bindingsangst. Twee kenmerken die ik heel duidelijk herkende in zijn verhaal is dat hij oprecht verliefdheidsgevoelens voor zijn ex voelt en dat hij nog steeds gelooft in de enige ware, die ergens ter wereld op hem wacht. Hij hoeft alleen maar… Op het moment dat je gelooft dat de perfecte partner voor jou bestaat, is de kans groot dat je een vermijdende hechtingstijl hebt. Door naar de perfecte partner te verlangen, hou je de kans op intimiteit (wat je bedreigend vindt als je een vermijdende hechtingstijl hebt) op een afstand.
Op het moment dat je een relatie hebt, komt er altijd een moment dat de intimiteit je te veel wordt. Op dat moment ontdek je de tekortkomingen van de partner. Die ander is niet goed genoeg. “Ik ben nou eenmaal kritisch en veeleisend, daar kan ik toch niets aan doen?”. Maar dat is natuurlijk onzin, de enige die daar wat aan kan doen ben jij, jij bepaalt in hoeverre je jouw perfectionisme je levensgeluk in de weg laat staan. Maar dat terzijde. Terug naar Hans. Want het verliefd worden op je ex is het gevolg van hetzelfde mechanisme. Op het moment dat je geen relatie meer hebt, vergeet je de negatieve dingen en ga je de positieve zaken ophemelen. Dankzij de afstand die er nu tussen zit.
Voor je nieuwe relatie is dat natuurlijk rampzalig: je partner hoort hoe je jouw ex mist (en eigenlijk idealiseert). Dat verwart je nieuwe partner. Het lijkt erop dat je intimiteit en nabijheid zoekt, maar in werkelijkheid verwijder je jezelf van je huidige partner. Maar dat is die verwijdering die je onbewust zoekt, gedreven door je angst. De angst om afhankelijk van je geliefde te worden. Dat is namelijk wat mensen met een vermijdende hechting drijft: de behoefte om autonoom en onafhankelijk te zijn. Want als je autonoom bent, word je niet gekwetst. Hoe meer je verbonden bent, hoe harder iemand je kan kwetsen. Uit angst dat je dat niet aan kan, zal je bewust of onbewust afstand houden.
Ik heb dit mechanisme overigens ook geobserveerd bij kinderen die ongewenst waren. Blijkbaar voelen kinderen dat al aan, misschien zelfs al voor de geboorte. De existentiële eenzaamheid die kinderen en volwassenen met een hele sterke vermijdende hechting voelen, is hartverscheurend.
Met Hans ben ik in een aantal gesprekken teruggegaan naar zijn jeugd. Hij realiseert zich dat zijn onveilige hechting daar begonnen is. Hij had de moed om het onder ogen te zien en heeft er vervolgens een prachtige fotoserie over gemaakt. Ik vind dat een fantastische manier om aan jezelf te werken: door pijn in kunst weer te geven, durf je het onder ogen te zien. Je durft naar je emotie te gaan, het mag er zijn, je erkent het. En dan verzacht het. Doordat je het niet meer wegdrukt, hoeft het niet meer zo’n tegendruk te geven. Hans heeft het onder ogen gezien, neemt geen contact meer op met zijn ex, want hij realiseert zich dat zijn huidige gevoelens voor haar niet oprecht zijn.
Hij staat open voor een nieuw contact. Omdat het echt een leuke, intelligente en sympathieke man is, weet ik zeker dat dit nieuwe contact niet lang op zich laat wachten. Ik gun het hem van harte!